PFAS in Hamont-Achel

Naar aanleiding van de verhoogde aandacht voor bodemverontreiniging met PFAS (een groep van perfluorverbindingen zoals bijvoorbeeld PFOS en PFOA) worden de mogelijke gronden met een verhoogd risico op verontreiniging met PFAS door de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) geïnventariseerd. Prioritair voert men hiertoe verkennende bodemonderzoeken uit op brandweerkazernes, brandweeroefenterreinen en locaties waar in het verleden zware branden met fluorhoudend schuim zijn geblust.

Ook in Hamont-Achel heeft de OVAM zo’n verkennend bodemonderzoek naar de aanwezigheid van PFAS laten uitvoeren. Dat onderzoek was gericht op de locatie van het voormalige bedrijf Playgo te Remise 3 in onze gemeente. Op deze site vond men duidelijke aanwijzingen van bodemvervuiling met  PFAS: in het grondwater werd verontreiniging met deze stoffen vastgesteld. Dit ter hoogte van de voormalige brand die in 2010 plaatsgevonden heeft in het bedrijf dat vroeger op deze locatie gelegen was.

Voor de omwonenden van Remise 3 is er nu een risico op herhaaldelijke blootstelling. Zij werden hierover geïnformeerd via een bewonersbrief. Omdat nog niet alle wetenschappelijke kennis aanwezig is, worden er het Agentschap Zorg en Gezondheid no-regret-maatregelen aanbevolen om de blootstelling aan PFAS te beperken. Deze maatregelen – die je onderaan deze pagina terugvindt – kunnen veranderen in tijd, ruimte en inhoud naargelang er meer data en inzicht beschikbaar komen.

Een beschrijvend bodemonderzoek (BBO) is nodig om de verontreiniging op Remise 3 beter in kaart te brengen en een risico-evaluatie te maken. De huidige eigenaars werden vrijgesteld van de saneringsplicht.

Welke no regret-maatregelen gelden er in Hamont-Achel?

De no regret-maatregelen in onze gemeente variëren naargelang de locatie, zoals afgebeeld op de kaart (zie afbeelding linksboven). Er zijn maatregelen van kracht op de site van Remise 3 zelf, binnen een straal van 100 meter rondom de site (rood) en binnen een zone van 500 meter rond die locatie (roze).

Op de site zelf:

• Laat kinderen niet spelen op onverhard terrein.
• Maak het verharde terrein wekelijks schoon met water.
• Vermijd dat braakliggende of losse grond zich kan verplaatsen (verstuiven of wegwaaien).

Op de site en in de zone van 100 meter rondom de site (rood) – te rekenen vanaf de perceelgrens - zijn er andere maatregelen voor verschillende doelgroepen van kracht.

• Voor kinderen tot 12 jaar, immuunverzwakte personen en vrouwen die zwanger willen worden, zwanger zijn of borstvoeding geven:
  • Eet geen zelf-geteelde groenten en zelf-geteeld fruit.
  • Eet geen eieren van eigen kippen.
  • Eet geen zelf-geteeld kleinvee, zoals kippen en konijnen.
• Voor de algemene bevolking:
  • Wissel zelf-geteelde groenten of fruit af met producten uit de handel en eet elke dag gevarieerd. Was fruit en groenten goed met water alvorens ze te eten.
  • Eet maximaal één ei per week van eigen kippen.
  • Gebruik eigen compost niet als meststof voor de tuin.
  • Vermijd dat braakliggende of losse grond zich kan verplaatsen (verstuiven of wegwaaien).
• Daarnaast is het voor iedereen belangrijk goede hygiëne toe te passen:
  • Was regelmatig de handen, zeker voor de maaltijd.
  • Maak het huis binnen schoon met water.
  • Afhankelijk van het gebruik en de weersomstandigheden: maak verharde delen buiten, zoals een oprit of terras, schoon met water.

Op de site en in een zone van 500 meter rondom de site – met middelpunt peilbuis (roze):

• Gebruik putwater niet als drinkwater, ook niet om thee, koffie of ijsblokjes mee te maken of om ermee te koken.
• Gebruik putwater niet om zwembaden te vullen of om een moestuin water mee te geven.
• Putwater kan wel gebruikt worden voor laagwaardige toepassingen zoals het wassen van de auto, het doorspoelen van het toilet, de oprit afspuiten en sierplanten water geven. Omwille van duurzaamheid wordt daar echter best regenwater voor gebruikt in plaats van grondwater.

Algemene aanbevelingen voor alle omwonenden van mogelijke PFAS-verontreinigde zones:

• Gezonde voeding is voor iedereen belangrijk. Volg de aanbevelingen in de voedingsdriehoek en eet gevarieerd, van verschillende bronnen.
• Alle putwatergebruikers sluiten zich best aan op het openbaar waterleidingnet.

Veel gestelde vragen

Het is niet vreemd dat de vaststelling van PFAS in Hamont-Achel heel wat vragen oproept. Logo Limburg nam daarom een interessante webinar op die mogelijks antwoord biedt op jouw vragen.  Daarnaast vind je onder de video ook een aantal veel gestelde vragen terug. 

Wat zijn PFAS?

PFAS is een verzamelnaam voor meer dan 6000 chemische stoffen die door de mens geproduceerd werden en zo in ons milieu verzeild zijn geraakt. Van nature komen ze dus niet voor in onze omgeving. Allemaal bevatten ze onder meer het element fluor.

Bovendien zijn PFAS erg sterke moleculen: ze kunnen tegen hoge temperaturen en stoten water, vuil en vet af. Dat maakt het interessante stoffen voor allerlei producten, zoals bijvoorbeeld de antiaanbaklaag in pannen, cosmetica, blusschuim en schoonmaakmiddelen. Jammer genoeg zorgen die eigenschappen er eveneens voor dat PFAS erg moeilijk weer uit ons milieu te halen zijn.

Wat betekenen PFAS voor onze gezondheid?

Ook ons lichaam kan opgenomen PFAS moeilijk verwijderen. Dat zorgt ervoor dat deze stoffen op kunnen stapelen. Zo’n opstapeling van PFAS kan verschillende effecten hebben: van het ontregelen van onze immuniteit tot het verstoren van onze hormoonbalans of leverfunctie. Bij het vaststellen van vervuiling met PFAS worden er daarom specifieke maatregelen genomen om omwonenden zo veel mogelijk tegen blootstelling aan deze moleculen te beschermen.

Wat is het advies van het Agentschap Zorg en Gezondheid?

Op basis van de gemeten waarden te Remise 3 adviseert het Agentschap Zorg en Gezondheid (AZG) wel al om zogenaamde ‘no regret-maatregelen’ te treffen op de locatie zelf en in een straal van 100 en 500 meter rondom de site. Alle omwonenden die binnen deze straal verblijven, worden hier per brief van op de hoogte gesteld.

Blootstelling aan PFAS heeft niet onmiddellijk schadelijke gevolgen voor de gezondheid. Langdurige blootstelling aan deze stoffen kan echter wel effecten hebben op de langere termijn. PFAS heeft dan immers de kans gekregen om op te stapelen in het lichaam.

Het wetenschappelijk onderzoek naar PFAS en de mogelijke impact ervan op de gezondheid is nog volop in evolutie. Bijkomende onderzoeken op de risicolocatie(s) en in de ruime omgeving zullen de situatie van de PFAS-verontreiniging beter in kaart brengen. Op basis van bijkomende meetresultaten uit die onderzoeken en nieuwe wetenschappelijke inzichten kan het Agentschap de maatregelen aanpassen.

Wat zijn ‘no regret-maatregelen’?

No regret-maatregelen zijn maatregelen vanuit het voorzorgsprincipe die worden aanbevolen rond een medisch milieukundige problematiek waarover nog niet alle wetenschappelijke kennis aanwezig is. Het zijn met andere woorden maatregelen die het Agentschap uit voorzorg neemt om de periode, waarin er nog onvoldoende geweten is over de mate van vervuiling met PFAS, te overbruggen. Ze kunnen veranderen in tijd, ruimte en inhoud naargelang er meer data en inzicht beschikbaar komen.

No regret-maatregelen zijn maatregelen in het kader van de volksgezondheid:

• Ze helpen om de blootstelling aan PFAS en andere chemische stoffen te verminderen en zo de opstapeling ervan en milieugezondheidskundige schade in het lichaam zo veel mogelijk te beperken en te voorkomen.
• De maatregelen moeten de inwoners duidelijk informeren opdat zij hun gedrag aan kunnen passen, met speciale aandacht voor risicogroepen.
• De maatregelen komen tot stand na een afweging van de risico’s rond epidemiologie, volksgezondheid, toxico-kinetische aspecten en eventueel individuele ziekteverschijnselen.
  
  

Waar kan ik meer informatie over PFAS vinden?

Alle informatie en de meest recente updates rond PFAS kan u terugvinden op de centrale website www.vlaanderen.be/pfas-vervuiling.

Vind je op deze pagina of op de website van Vlaanderen geen antwoord op jouw vraag? Dan kan je deze doormailen naar pfas@vlaanderen.be.